Ο απόηχος της τριήμερης Πανελλαδικής Σύσκεψης του ΣΥΡΙΖΑ συνεχίζεται, και είναι ενδεικτικό ότι ξεκινούν μια σειρά από συνελεύσεις και εκδηλώσεις σε όλη τη χώρα, όπου παίρνονται πρωτοβουλίες ή γίνεται συζήτηση για τη Σύσκεψη. Στα πλαίσια αυτά, παραθέτουμε ορισμένες ακόμα ενδιαφέρουσες τοποθετήσεις που έγιναν στο τριήμερο και τις δεν μπορέσαμε να δημοσιεύσουμε στο προηγούμενο φύλλο λόγω πληθώρας ύλης.
Η δραστηριότητα του ΣΥΡΙΖΑ
Οι δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ δραστηριοποιήθηκαν (μετά από πρόταση της ΚΟΕ) για το μάζεμα των υπογραφών, την παρέμβαση στις παρελάσεις της 25ης Μαρτίου και τη διοργάνωση συλλαλητηρίων την Πέμπτη 27/3 έξω από τη Βουλή και σε νομαρχίες της χώρας. Αυτή η κίνηση έδειξε ότι υπάρχει πολύ καλή υποδοχή του κόσμου για τέτοιες πρωτοβουλίες και κινητοποιήσεις. Ήσαν ενέργειες που έσπαγαν το πάγωμα το οποίο προκάλεσε η επαίσχυντη στάση της ΓΣΕΕ, με την “αστεία” περικύκλωση της Βουλής στις 20/3 και την άρνηση να στηριχτούν οι απεργίες την ίδια μέρα, καθώς και με τη συμφωνία ΓΣΕΕ-ΣΕΒ που έμοιαζε με λευκή πετσέτα παράδοσης…
Η συζήτηση στη Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ
Στη Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ έχει ξεκινήσει –και δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα– μια συζήτηση για την υλοποίηση των καταλήξεων της Πανελλαδικής Σύσκεψης. Η ΚΟΕ έχει υποστηρίξει πως χρειάζεται μια πολιτική αναβάθμιση της Γραμματείας και μια ουσιαστική της λειτουργία, καθώς και να υλοποιηθούν άλλες δύο συγκεκριμένες προτάσεις: α) να λειτουργήσουν άμεσα οι συνελεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ παντού, και β) να δημιουργηθεί το πανελλαδικό συντονιστικό όργανο πριν ή αμέσως μετά το Πάσχα. Παράλληλα, προτείνεται η άμεση συγκρότηση του Γραφείου Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ και η έκδοση του περιοδικού του.
Ήδη στη συζήτηση που έχει γίνει έχουν εντοπιστεί σημεία προβληματισμού και διαφορετικών προσεγγίσεων για διάφορες πλευρές, και έχουν κατατεθεί ορισμένες προτάσεις ειδικά για τις θεματικές επιτροπές και τη διαδικασία για το πρόγραμμα (μέσα στο 2008 πρέπει να γίνει η Πανελλαδική Σύσκεψη για το πρόγραμμα). Το κρίσιμα ζήτημα είναι αν θα υλοποιηθούν αυτές οι προτάσεις (και αποφάσεις της Πανελλαδικής Σύσκεψης) ή θα φλυαρούμε, θα ασχολούμαστε με άλλα ζητήματα, θα σπαταλάμε το χρόνο (κουβέντα να γίνεται…) χωρίς να γίνεται δουλειά. Ορισμένα από τα ζητήματα αυτά “εκκρεμούν” γιατί κυριαρχούν οι ασάφειες, οι καθυστερήσεις, οι αντιφατικές κατευθύνσεις της μεγαλύτερης συνιστώσας.
Ενωτική και ανοιχτή αριστερά της ανατροπής, του Κώστα Παπαδόπουλου
Σήμερα σε συνθήκες ιδιαίτερα δύσκολες για τους εργαζόμενους αλλά και για όλο το λαό, η πανελλαδική σύσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί ένα μεγάλο, ενωτικό και ελπιδοφόρο εγχείρημα για την ελληνική αριστερά.
Είμαι από τη Νίκαια και ασχολούμαι συνδικαλιστικά τα τελευταία 10 χρόνια με το γονεϊκό κίνημα και τα 5 τελευταία είμαι πρόεδρος στην Ένωση Συλλόγων Γονέων Νίκαιας. Από τις δημοτικές εκλογές του 2002 είμαι δημοτικός σύμβουλος στη Νίκαια, εκλεγμένος με την παράταξη που στήριξε το ΚΚΕ. Όλο αυτό το διάστημα σαν πρόεδρος της ένωσης γονέων προσπάθησα σε ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες να ενώσω όλες εκείνες τις δυνάμεις που αντιτάχθηκαν στο άρθρο 16 για το νόμο-πλαίσιο σε μια κοινή πορεία.
Συνεργάστηκα κυρίως με τη δημοτική παράταξη, της ΚΟΕ αρχικά και αργότερα του ΣΥΡΙΖΑ, με ιδιαίτερα καλά αποτελέσματα. Αυτές βέβαια οι κινήσεις μου, ως ανθρώπου του μαζικού και λαϊκού κινήματος, ήρθαν σε αντίθεση με την πρακτική και στάση του ΚΚΕ μέσα στους μαζικούς φορείς αλλά και την αντίληψή του περί συνεργασιών και μετώπων σε αυτούς αλλά και του ιδιότυπου “πολιτικού αυτισμού”.
Η διαγραφή μου ήταν αναμενόμενη. Συνεχίζω και παραμένω ιδεολογικά στο χώρο της κομμουνιστικής αριστεράς, θεωρώντας τον ΣΥΡΙΖΑ ένα ελπιδοφόρο εγχείρημα που μπορεί να δώσει προοπτική σε χιλιάδες νέους αγωνιστές αλλά και παλαιότερους που δεν θέλουν να πάνε σπίτι τους. Έχοντας βέβαια τις επιφυλάξεις μου και τους προβληματισμούς ειδικά για την στάση και την πρακτική της μεγαλύτερης συνιστώσας του ΣΥΡΙΖΑ, του Συνασπισμού, τα προηγούμενα χρόνια.
Η προσέγγισή μου σε αυτό το εγχείρημα έχει να κάνει με το ενωτικά και αριστερά να αλλάξουμε τα πράγματα και την ιδέα της συγκρότησης ενός δυνατού αριστερού πόλου στην ελληνική κοινωνία για να αντισταθούμε στην επίθεση του νεοφιλελευθερισμού. Και όχι σε πιθανά σενάρια, εναλλακτικά σχέδια διακυβέρνησης, συνεργασίες με το ΠΑΣΟΚ και όλα αυτά που τους τελευταίους μήνες κυκλοφορούν ως σενάρια. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να αρχίσει να λειτουργεί από τη βάση μέχρι πάνω και να εκφράζονται όλοι και όλες οι συνιστώσες, και όχι μόνο όσοι έχουν πρόσβαση στα ΜΜΕ.
Εμείς όλοι οι “ανένταχτοι” που δεν ανήκουμε σε κάποια από τις συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ δεν πρέπει να αντιμετωπιστούμε σαν μαϊντανοί ούτε για τις τοπικές επιτροπές αλλά ούτε και για τις κεντρικές αποφάσεις.
Πρέπει να δουλέψουμε όλοι για να δυναμώσει ο ΣΥΡΙΖΑ στους μαζικούς χώρους, στα σχολεία, στους μαζικούς φορείς της πόλης στη γειτονιά. Αυτή πιστεύω θα είναι η πραγματική δύναμη και όχι τα γκάλοπ και τα ΜΜΕ.
Πρέπει αναδείξουμε την αριστερά σε μια δύναμη πρωταγωνιστική, όχι σαν συμπλήρωμα του δικομματισμού, αλλά μια ενωτική, ανοιχτή αριστερά της ανατροπής.
Θα πρέπει βέβαια να υπάρξει πρόγραμμα δράσης που θα βγει μέσα από τις συνελεύσεις.
Θα πρέπει να βρεθούν τρόποι έκφρασης ενιαίοι, όπως περιοδικό και εφημερίδα. Τέλος, με τη στάση μας και τη συμμετοχή μας στους καθημερινούς αγώνες να απευθυνθούμε σε όλο τον κόσμο της αριστεράς, στους φτωχούς, στους αποκλεισμένους, στη νεολαία, σε όλους αυτούς που έχουν πάει στα σπίτια τους, να τους πούμε ότι μπορούμε να γίνουμε (ή τουλάχιστον να προσπαθήσουμε) η δύναμη η οποία θέλει να αλλάξει ολόκληρο τον κόσμο.
Κώστας Παπαδόπουλος,
Ανένταχτος,
πρόεδρος της Ένωσης Συλλόγων Γονέων της Νίκαιας,
δημοτικός σύμβουλος Νίκαιας
Θα σπάσουμε αυγά; του Μάριου Μιχαηλίδη
Αριστερά της ρήξης, της ανατροπής και του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού ή των επιμέρους μεταρρυθμίσεων και της ενσωμάτωσης; Ένταξη των επιμέρους αγώνων σε γενικότερο αντικαπιταλιστικό σχέδιο ή στη διαιώνιση του καπιταλισμού με ένα –δήθεν– ανθρώπινο πρόσωπο; Προοδευτική κυβέρνηση ή εργατική-λαϊκή εξουσία; Υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως μιας δυνάμει διεθνιστικής συσπείρωσης των λαών ή αντιπαράθεση με τον ιμπεριαλιστικό της χαρακτήρα και αγώνας για μια Ευρώπη χωρίς την εξουσία του κεφαλαίου; Και αν κάποιος μας απαντήσει ότι μιλάμε για τη “Δευτέρα Παρουσία” –κάτι ιδιαίτερα υποτιμητικό για τη στρατηγική της Αριστεράς– τότε ας συμπληρώσουμε με κάποια πιο “γήινα” διλήμματα: να ζητήσουμε από την εργατική τάξη να συγκρουστεί με αίτημα το όριο ηλικίας στα 65 και 60 και δουλειά 35 χρόνια, όπως λέει η προκήρυξη που μοιράζουμε, με τη λογική “τουλάχιστον να μην πάμε χειρότερα από εκεί που μας έχουν ήδη πάει”; (…) Να μην προβάλουμε την ανάγκη μιας στοιχειώδους βελτίωσης της ζωής, με σύνταξη στα 60 και 55 και με 30 χρόνια δουλειάς; (…);
Να μείνουμε μόνο στην αναβάθμιση του δημόσιου τομέα Υγείας και Παιδείας ή να προβάλουμε την ανάγκη της κατάργησης κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας σε αυτούς τους τομείς; Να αποδεχτούμε την επιχειρηματική δραστηριότητα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση με τις Δημοτικές επιχειρήσεις, τα ΣΔΙΤ, τη μερική απασχόληση, τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου και, ιδιαίτερα, τα άθλια STAGE, που πληρώνουν ψίχουλα και αρνούνται την πλήρη ασφάλιση; Να απαιτήσουμε την πλειοψηφία του κράτους σε ΔΕΗ και ΟΤΕ ή τη συγκέντρωση των σχετικών υπηρεσιών σε ενιαίους, 100% δημόσιους φορείς, με εργατικό-λαϊκό έλεγχο και προσανατολισμό την εξυπηρέτηση των αναγκών του λαού; Μας αρκεί αν τα μονοπώλια φτιάξουν ρεύμα καθαρό με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας; Το ποιος θα την κατέχει και θα τη μοσχοπουλάει δεν μας ενδιαφέρει; (…) Θα υποστηρίζουμε το βιβλίο της Ιστορίας ΠΑΣΟΚ-Ρεπούση, μόνο και μόνο γιατί διαφοροποιείται από την πατροπαράδοτη συντήρηση ή θα δούμε ότι διαδίδει –για πρώτη φορά τόσο συστηματικά– τον κοσμοπολιτισμό της αστικής τάξης; (…); Θα κυριαρχήσει και σε εμάς η σύγχυση μεταξύ πατριωτισμού και διεθνισμού από τη μια και εθνικισμού και κοσμοπολιτισμού από την άλλη;
Θα δώσουμε και εμείς τη μάχη για το όνομα της “ξακουστής” Μακεδονίας ή θα αφήσουμε τους γείτονες να ονοματίζουν το χωριό τους, όπως το έκαναν χρόνια και χρόνια; Το όνομα από μόνο του συνιστά απειλή, ή η νεοταξική, ιμπεριαλιστική πολιτική, που υλοποιείται και από τα μικρότερα “ψάρια” κάθε βαλκανικής αστικής τάξης, της ελληνικής σαφώς συμπεριλαμβανομένης; Θα ξανοιχτούμε σε Βαλκάνια και Ευρώπη, σε Αραβία και Λατινική Αμερική, να φτιάξουμε διεθνιστικό μπλοκ με όλους όσοι αντιστέκονται στον ιμπεριαλισμό, ώστε να δημιουργήσουμε τους ευνοϊκούς όρους για μια νικηφόρα σύγκρουση με αυτόν, ή θα περιοριστούμε στους γνωστούς διεθνείς οργανισμούς και στα φόρα; Με λίγα λόγια: θα σπάσουμε αυγά ή θα κοιτάξουμε για καλύτερο ψυγείο;
Μάριος Μιχαηλίδης,
Ανένταχτος,
εκπαιδευτικός
Να τ’ αλλάξουμε όλα, της Νάντιας Βαλαβάνη
Εμείς δεν ανήκουμε σε κείνο το τμήμα των ανθρώπων που ο Σεφέρης περιγράφει στον “Τελευταίο σταθμό”: Δεν ερχόμαστε απ’ την “άμμο της έρημος, απ’ τις θάλασσες του Πρωτέα”, αλλά από τα κινήματα για την απελευθέρωση του ανθρώπου. Αποτελούμε συνέχειά τους και ταυτόχρονα, εντοπίζοντας αιτίες και χαρακτηριστικά χάρη στα οποία δε μπόρεσαν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες που έθρεψαν –που και εμείς οι ίδιοι θρέψαμε– και απέτυχαν, αποτελούμε και ασυνέχειά τους. (…) Γι’ αυτό κι έχουμε δικαίωμα σήμερα να ελπίζουμε ότι σε μια προοπτική, μέσα από μια κουλτούρα συζήτησης (…) οι αναζητήσεις μας θα μπορέσουν να συναντηθούν και σ’ αυτό που σήμερα μας χωρίζει περισσότερο, στον προσδιορισμό αυτής της κρίσιμης διαλεκτικής ενότητας συνέχειας/ασυνέχειας, δηλαδή και στο συγκεκριμένο περιεχόμενο της σοσιαλιστικής προοπτικής στο σύγχρονο κόσμο. Μέσα σε τρεις βδομάδες μπρος στην Πανελλαδική Σύσκεψη, δρομολογήθηκε μια, στιγμές-στιγμές σχεδόν μεγαλειώδης, εμπειρία για όλους όσοι τη ζήσαμε. (…) Προφανώς τον περασμένο Σεπτέμβρη δεν είχε ωριμάσει ακόμα στις συσπειρωμένες στο ΣΥΡΙΖΑ δυνάμεις η αναγκαιότητα του εγχειρήματος που δρομολογήθηκε τώρα. Ούτε είχε συνειδητοποιηθεί η έκταση και το βάθος της κοινωνικής δυναμικής που ήδη τότε είχε ενεργοποιηθεί. Τα ρεύματα που πρωτοεκδηλώθηκαν το Σεπτέμβρη, σήμερα διατρέχουν υπόγεια σε όλη της την έκταση την ελληνική κοινωνία και φαίνεται να την αγγίζουν χωρίς φραγμούς ηλικίας ή πολιτικής εμπειρίας. Σ’ αυτή τη συγκυρία, με την ενίσχυση και της πολιτικής διαβούλευσης αυτού του διήμερου, είναι επιτακτική ανάγκη να συνεχιστεί άμεσα η συγκρότηση των ανοιχτών συνελεύσεων μέχρι να καλυφθούν οι ζωτικότεροι κοινωνικοί χώροι. Χρειάζεται όμως να ενισχυθεί αυτό που συγκροτείται και με συνολικότερες επεξεργασίες, που σήμερα δεν υπάρχουν και πρέπει να προκύψουν σε συνεργασία με τις συνελεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ (…). Και βέβαια στόχος όλης αυτής της προσπάθειας πρέπει να είναι το να επιτευχθεί ένα άλμα στην ανάπτυξη κινημάτων και αγώνων. (…) Αυτό μπορεί να κρίνεται από τις εξελίξεις και τη στάση των δυνάμεών μας σε κάθε χώρο, για ν’ ανταποκριθούμε χρειάζεται όμως και κάτι συνολικότερο: ένα νέο γενικότερο πολιτικό σχέδιο για την κοινωνία, ένα πρόγραμμα άμεσης πάλης αλλά και προοπτικής, (…) –μια ισχυρή κοινωνική αντιπολίτευση με ανατρεπτικό περιεχόμενο– και να συμπεριλαμβάνει επίσης την κυβερνητική προοπτική μ’ επίκεντρο τη ριζοσπαστική αριστερά και τα κινήματα στην προοπτική της κοινωνικής απελευθέρωσης, στην προοπτική του σοσιαλισμού. Αυτό θέλουν από μας οι εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι που σήμερα μας προσεγγίζουν. Θα μου επιτρέψετε να απευθυνθώ ιδιαίτερα στις συντρόφισσες και τους συντρόφους της δικής μου γενιάς. Αν κάτι διδαχτήκαμε με το πιο οδυνηρό και προσωπικό κόστος, είναι ότι δεν είμαστε κάτοχοι της απόλυτης αλήθειας. Να μη φοβηθούμε λοιπόν αυτή τη συναρπαστική αλλαγή που σήμερα συντελείται. Με όλους τους τρόπους να ενθαρρύνουμε αντί να φοβίσουμε τον κόσμο. Να μην επιχειρήσουμε να τον φέρουμε στο μέτρο των δικών μας αδυναμιών, αλλά να αρθούμε εμείς στο ύψος των συναρπαστικών δυνατοτήτων που ανοίγονται όταν οι μάζες χειραφετούνται πολιτικά και αγωνιστικά. Μέσα από μια αμφίδρομη διαδικασία ενωτικής αριστερής πολιτικής διαπαιδαγώγησης και αγωνιστικής εκπαίδευσης όλων μας, διδαγμένοι από τις ήττες μας, αλλάζοντας εμείς οι ίδιοι, να μη σπαταλήσουμε αυτό το σπάνιο δώρο – τη δεύτερη ευκαιρία που προσφέρεται στη διάρκεια της ζωής μας να καταφέρουμε να κάνουμε πραγματικότητα, από κοινού με όλες τις γενιές της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας, τη μεγάλη υπόσχεση που δώσαμε στα νιάτα μας: Να τ’ αλλάξουμε όλα. Την κοινωνία, τον κόσμο, τη ζωή μας.
Νάντια Βαλαβάνη,
Ανένταχτη
Αριστερά με πολιτισμό ή άνευ; του Στέλιου Ελληνιάδη
Μετά την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ, οι ραγδαίες κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο αποκαλύπτουν την ανίατη νοσηρότητα του καπιταλιστικού συστήματος, που σε εποχή παντοκρατορίας του όχι μόνο δεν μπορεί να δώσει λύσεις, αλλά παραπαίει μέσα στο χάος και την απορρύθμιση που το ίδιο προκαλεί. Κρίση βαθιά, όχι μόνο οικονομική και πολιτική, αλλά και πολιτισμική. Το μοντέλο γέρασε και χάνει τη λάμψη του, συνεχίζει όμως να τσαλακώνει στο διάβα του την κουλτούρα που οι λαοί δημιούργησαν μέσα σε χιλιάδες χρόνια. Για να αντιμετωπιστεί αυτή η ισοπέδωση, η αριστερά, στο δρόμο τής ανασυγκρότησής της είναι υποχρεωμένη να ξαναθέσει σε προτεραιότητα τα θέματα πολιτισμού. Εξάλλου, στις καλύτερες φάσεις της ιστορίας της η εξεγερμένη αριστερά αποτελούσε εξίσου και ταυτόχρονα ένα κίνημα πολιτικό και πολιτιστικό. Και με αυτό το δεδομένο πρέπει να χαράζεται και η πολιτική της. (…)
Η αριστερά αγωνίζεται για να μην περάσει το άρθρο 16 που νομιμοποιεί την ιδιωτικοποίηση της παιδείας, αλλά δεν ασχολείται με τη μουσική παιδεία, τη θεατρική παιδεία, την κινηματογραφική παιδεία. Που είναι κυρίως ιδιωτική και εξαιρετικά χαμηλού επιπέδου. Οι λίγες κλασικές μας ορχήστρες λειτουργούν με τη συμμετοχή εκλεκτών μουσικών από τα κονσερβατόρια της Αλβανίας, της Ρουμανίας, της Πολωνίας και της Βουλγαρίας. Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο που δεν διαθέτει ανώτατες σχολές μουσικής και θεάτρου. Κι ας σπουδάζουν δεκάδες χιλιάδες νέοι μουσική και θέατρο. Ούτε στον κινηματογράφο είναι καλύτερα τα πράγματα, ούτε στο χορό. Κι ας χορεύουν πάνω από διακόσιες χιλιάδες άνθρωποι σε συλλόγους και ομίλους.
Η αριστερά, υποστηρίζοντας τη διάδοση της μόρφωσης, τάσσεται υπέρ της αύξησης του αριθμού των σπουδαστών που εισάγονται στα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ, χωρίς όμως να εξετάζει τις σοβαρές άμεσες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ζωή των τόπων υποδοχής, αλλά και των νέων που εγκαθίστανται στην επαρχία και των οικογενειών τους που σηκώνουν το δυσβάσταχτο βάρος της εσωτερικής μετανάστευσης. Δεκάδες χιλιάδες νέοι διασκορπίζονται ατάκτως χωρίς να δημιουργούν δεσμούς με τις τοπικές κοινωνίες, για να ενισχύουν τις πιο παρασιτικές μορφές οικονομικής δραστηριότητας και εκμετάλλευσης (γκαρσονιέρες και καφετέριες) που αλλοιώνουν ριζικά τις τοπικές κουλτούρες και προκαλούν ανυπόφορη οικονομική και συναισθηματική αιμορραγία στις πιο φτωχές ελληνικές οικογένειες.
Η αριστερά για να αλλάξει τον κόσμο πρέπει να αλλάζει με πιο γρήγορους ρυθμούς τον εαυτό της. Και στο επίπεδο της ποιότητας. Οι περισσότερες προκηρύξεις μας δεν διαβάζονται. Είναι κακογραμμένες και κακοτυπωμένες, με δυσνόητο και τυποποιημένο λόγο. Το ίδιο και τα περισσότερα έντυπά μας. (…) Η δημιουργία του ραδιοσταθμού (Στο Κόκκινο) είναι σημαντικό επίτευγμα. Αλλά κι αυτός δεν πρέπει να μένει στάσιμος και να μη μεταφέρει στην κοινωνία τις φωνές των κινημάτων και τη δημιουργικότητα των εμπνευσμένων πολιτών. (…) Όταν παρατάθηκε το ωράριο εργασίας των καταστημάτων, ως πρόεδρος του Συλλόγου Εκδοτών Βιβλίου της Αθήνας, έγραψα ένα γράμμα στον αρμόδιο υπουργό (Παπαθανασίου) για να του επισημάνω εκτός από τις οικονομικές επιπτώσεις του μέτρου, τις πολιτισμικές του παραμέτρους. Συμπιέζοντας τον ελεύθερο χρόνο των εργαζομένων, ελαχιστοποιείται ακόμα περισσότερο ο χρόνος (και η διάθεση) για το βιβλίο, το θέατρο, το σινεμά, αλλά και τις κοινωνικές συναναστροφές. Ο πολίτης αφυδατώνεται πολιτισμικά και υποτάσσεται ολοκληρωτικά στην τηλεόραση, που τον μεταλλάσσει σε έναν πολίτη παθητικό που θα απέχει όλο και περισσότερο από δραστηριότητες πολιτιστικές και μορφωτικές.
Η αριστερά ανανεώνεται αναδιοργανώνοντας τη σκέψη και τον προσανατολισμό της. Πολιτισμός δεν είναι μόνο οι καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Πολιτισμός ενυπάρχει στα πάντα. Γι’ αυτό χρειάζεται, πριν από οποιαδήποτε δράση και πρόταση, να εκπονείται μια μελέτη πολιτισμικών επιπτώσεων και προεκτάσεων. Κι αυτό να απαιτήσουμε να ισχύει για κάθε τι που επηρεάζει τη ζωή μας. Όπως για κάθε μεγάλο έργο απαιτείται η σύνταξη εμπεριστατωμένης μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Στέλιος Ελληνιάδης,
Δημοσιογράφος
Η αριστερή στρατηγική είναι στρατηγική για τον κομμουνισμό, του Γιάννη Μηλιού
Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, όταν το γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα βρισκόταν κοντά στη συγκυβέρνηση με το Σοσιαλιστικό Κόμμα του Φρανσουά Μιτεράν, ο γνωστός μαρξιστής θεωρητικός Λουί Αλτουσέρ, μέλος τότε του ΚΚ, επισήμανε πως ο μόνος τρόπος για να μη μετατραπεί ένα εργατικό-λαϊκό κόμμα σε τμήμα του αστικού κοινοβουλευτικού συστήματος, σε “κόμμα του κράτους”, σε μηχανισμό “ενσωμάτωσης-αντιπροσώπευσης” των εργατικών πρακτικών στο μακροπρόθεσμο συμφέρον του κεφαλαίου, είναι να βρίσκεται “κατά βάση εκτός κράτους”, δηλαδή να ωθεί “με τη δράση του τις μάζες να αγωνιστούν για την καταστροφή των αστικών κρατικών μηχανισμών”, στην προοπτική της πλήρους χειραφέτησης των δυνάμεων της εργασίας. Η προσέγγιση αυτή σκιαγραφεί τους άξονες μιας στρατηγικής για τον κομμουνισμό, που συνδυάζουν τη λενινιστική προβληματική για την καταστροφή-απονέκρωση του κράτους με τη γκραμσιανή έννοια της (αντι-)ηγεμονίας. Όμως, οι φόβοι του Αλτουσέρ και όλων όσοι επισήμαναν ότι η κατάληψη της κυβερνητικής αρχής δεν οδηγεί αναγκαστικά στον κοινωνικό μετασχηματισμό, αλλά αντίθετα μπορεί να αποτελεί διαδικασία πολιτικού και στρατηγικού εκφυλισμού της Αριστεράς, καθώς και αυτή μετατρέπεται σε “κόμμα του αστικού κράτους”, επιβεβαιώθηκαν. Όχι μόνο στη Γαλλία ή την Ελλάδα των αρχών της δεκαετίας του 1980 αλλά και στην Ιταλία του σήμερα. Η στρατηγική του κυβερνητισμού, της διεκδίκησης της κυβερνητικής αρχής και, στην καλύτερη περίπτωση, ενίσχυσης του δημόσιου τομέα της καπιταλιστικής οικονομίας κατέστη σταδιακά ηγεμονική, αφενός επειδή έμοιαζε “αποτελεσματική” (άνοδος της εκλογικής επιρροής της αριστεράς και προοπτική κατάκτησης της κυβερνητικής αρχής) και αφετέρου επειδή πήγαζε από μια θεωρητική αντίληψη για τον σοσιαλισμό, κοινή ακόμα και στις “επαναστατικές” πτέρυγες του κινήματος, ως, κυρίως, συστήματος δημόσιας διαχείρισης των μέσων παραγωγής: Η κατοχή της κυβέρνησης από την αριστερά, μαζί με την αλλαγή της νομικής ιδιοκτησίας (κρατικοποίηση που εκλαμβάνεται ως “κοινωνικοποίηση”) των μέσων παραγωγής θεωρείτο ρήξη με τον καπιταλισμό, ακόμα και αν εξακολουθούσαν να διατηρούνται οι ίδιες κοινωνικές δομές, μορφές και ιεραρχίες. Αν κάτι χαρακτηρίζει την “αριστερά της ήττας”, που “προσπάθησε να αλλάξει το σύστημα από τα μέσα”, είναι ότι εγκατάλειψε τη στρατηγική ριζικού μετασχηματισμού και απονέκρωσης του κράτους και εξάλειψης της αγοράς, ότι ενσωματώθηκε στο κράτος και έγινε τελικά εκπρόσωπος του κράτους (της καπιταλιστικής πολιτικής εξουσίας) και της αγοράς (του κεφαλαίου). Η επαναστατική στρατηγική σοσιαλιστικού μετασχηματισμού, αντίθετα, δεν μπορεί παρά να ταυτίζεται με τον ριζοσπαστικό μετασχηματισμό του κράτους και της αγοράς στην κατεύθυνση κατάργησής τους (“απονέκρωσης”: Λένιν) και ότι αυτή η διαδικασία δεν αρχίζει “μετά την επαναστατική τομή”: (Μπορεί να) διεξάγεται ακόμα και μέσα στο καθεστώς της τυπικής καπιταλιστικής κυριαρχίας, με τον περιορισμό του χώρου της αγοράς, τη διεκδίκηση “δημόσιου χώρου” και “δωρεάν υπηρεσιών” και προπαντός την προώθηση μορφών κοινωνικού και εργατικού ελέγχου και άμεσης δημοκρατίας σε λειτουργίες του κράτους και της οικονομίας. Διότι όχι μόνο στη Δύση, αλλά και στα καθεστώτα του λεγόμενου “υπαρκτού σοσιαλισμού” έγινε φανερό ότι η “κοινωνικοποίηση”, δηλαδή η δημόσια νομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, συμβαδίζει με τη διατήρηση όλων των μορφών της καπιταλιστικής οικονομίας και του καπιταλιστικού κράτους: Το εμπόρευμα, το χρήμα, η επιχείρηση με τον ιεραρχικό καταμερισμό εργασίας που τη διακρίνει, επομένως και η πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση, το δίκαιο, τα δικαστήρια, αλλά και η κυβέρνηση, ο στρατός, η αστυνομία, τα κρατικά μέσα μαζικής επικοινωνίας κ.ο.κ. εξακολουθούν να διατηρούν τον επίζηλο ρόλο τους. Οι ιστορικές αυτές εμπειρίες αλλά και η μαρξιστική θεωρία δείχνουν ότι η διατήρηση των οικονομικών και πολιτικών μορφών μέσω των οποίων εκδηλώνεται η κυριαρχία των καπιταλιστικών σχέσεων κυριαρχίας (της αξίας, του κράτους) σημαίνει την αναπαραγωγή αυτών ακριβώς των σχέσεων εξουσίας. Όσο υφίστανται οι μορφές χρήμα, εμπόρευμα, μισθός (και κράτος), η εργατική τάξη (ακόμα και αν η ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής είναι δημόσια) υπόκειται σε μια (απρόσωπη) καπιταλιστικού τύπου εκμετάλλευση (απόσπαση υπεραξίας), η οποία είτε θα εξαλείφεται στην κατεύθυνση της αταξικής-κομμουνιστικής κοινωνίας, είτε θα οδηγείται στην παγίωση ενός εκμεταλλευτικού κρατικοκαπιταλιστικού συστήματος όπως στην ΕΣΣΔ και την Ανατ. Ευρώπη. Έτσι, η πάλη για την αμφισβήτηση της καπιταλιστικής εξουσίας (μπορεί να) διεξάγεται ήδη πριν την όποια “επαναστατική τομή”, επιδιώκοντας επιμέρους ρήξεις ή προετοιμάζοντάς τες. Αυτό μοιάζουν να δείχνουν τα σύγχρονα πειράματα κοινωνικού μετασχηματισμού στη Λατ. Αμερική (κυβέρνηση Τσάβες στη Βενεζουέλα και Μοράλες στη Βολιβία), όπου κινήματα και αριστερά κόμματα χρησιμοποιούν κρατικούς μηχανισμούς αλλά ακόμα και την κυβέρνηση όχι να τους (τη) διατηρήσουν ως έχουν (έχει), αλλά για να ανοίξουν το δρόμο στον κοινωνικό και εργατικό έλεγχο, την άμεση και εργατική δημοκρατία κ.ο.κ. Προϋπόθεση για τον έλεγχο της εξουσίας από τους εργαζομένους είναι ο ριζικός μετασχηματισμός, η “συντριβή” του καπιταλιστικού κράτους και η δημιουργία ενός νέου τύπου κρατικού θεσμικού πλαισίου1 στόχος του οποίου είναι ο σταδιακός μαρασμός αυτού του ίδιου του κράτους και κάθε εξουσίας, ο κομμουνισμός ως αταξική κοινωνία. Η εργατική εξουσία, ο σοσιαλισμός, δεν αποτελεί έτσι “καθεστώς”, ή κάποιον ιδιαίτερο “τρόπο παραγωγής”, αλλά επαναστατική φάση μετάβασης από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό: “Θα υπάρξει ένα ξεχωριστό στάδιο ή εποχή μετάβασης από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό” (Λένιν, Κράτος και Επανάσταση, νέοι στόχοι 1971: 84). Η αριστερή στρατηγική δεν μπορεί να είναι παρά στρατηγική για τον κομμουνισμό: Ενάντια στο κράτος και την αγορά, για δωρεάν πρόσβαση σε όλο και περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες, για κοινωνικό και εργατικό έλεγχο σε όσο το δυνατόν ευρύτερες σφαίρες της κοινωνικής δραστηριότητας, για μια κοινωνία αλληλεγγύης, ισότητας, ελευθερίας, για μια κοινωνία όπου “όλα να είναι κοινά”. Οι αγώνες για το δημόσιο χαρακτήρα της εκπαίδευσης, για ελεύθερους χώρους στην πόλη, για τη μη ιδιωτικοποίηση των λιμανιών, για αξιοπρεπείς συντάξεις εργασίας, για αναδιανομή του εισοδήματος υπέρ της εργασίας δεν έχουν ένα απλά αμυντικό περιεχόμενο, ενάντια στην τάση επέκτασης του κεφαλαίου. Αποτελούν τη βάση για την ανάπτυξη πρωτοβουλιών κοινωνικού ελέγχου και ριζικού μετασχηματισμού κρατικών θεσμών και οικονομικών λειτουργιών: για την αμφισβήτηση της ηγεμονίας του κεφαλαίου.
Γιάννης Μηλιός,
Ανένταχτος,
μέλος της γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ
1. “Η απλή μεταβίβαση της παλιάς κρατικής μηχανής σε νέα χέρια δεν είναι καθόλου κατάκτηση της εξουσίας: Το προλεταριάτο οφείλει να συντρίψει αυτόν το μηχανισμό και να τον αντικαταστήσει με κάτι εντελώς νέο” (Λένιν, Κράτος και Επανάσταση, νέοι στόχοι, 1971: 111).
Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να μπει στο λαό, του Μπάμπη Σαρίδη
Πιστεύω ότι το τριήμερο της συνδιάσκεψης του ΣΥΡΙΖΑ ήταν ένα τριήμερο πλούσιο σε προβληματισμό αλλά και σε αποκρυστάλλωμα, τόσο πολιτικό, όσο και οργανωτικό. Προβλήματα βέβαια υπάρχουν, και θα υπάρχουν συνέχεια, αυτό το οποίο έχει ουσία, είναι να μπορούμε να προχωράμε. Να κάνουμε βήμα-βήμα προς τα μπρος. Πιστεύω ότι τέτοια βήματα έγιναν. Έγιναν και σε ζητήματα πολιτικής ενότητας, αλλά και οργανωτικά. Εμένα η δική μου η θέση και η άποψη είναι ότι υπάρχει μία θέση ανάμεσα στην πολιτική ενότητα και αυτό φάνηκε και από την τοποθέτησή μου εκεί πέρα, ότι υπάρχει μία απόσταση ανάμεσα στην πολιτική ενότητα η οποία υπάρχει αυτή τη στιγμή στο ΣΥΡΙΖΑ και στην οργανωτική του μορφή. Αυτά γίνονται στην ιστορία των κινημάτων, ότι η οργανωτική μορφή καθυστερεί… Δηλαδή η ουσία είναι ότι πρέπει κάποια στιγμή να μιλάμε καθαρά για μέλη του ΣΥΡΙΖΑ με δικαιώματα και υποχρεώσεις. Κάτι τέτοιο δεν μπορώ να πω αυτή τη στιγμή αν ήτανε πρόωρο ή όχι. Επίσης, πιστεύω ότι από ‘δω και πέρα δεν χρειάζονται πια οι λέξεις. Πιστεύω ότι πρέπει να προχωρήσουμε σε δημιουργία κινημάτων, δηλαδή αυτή η πολιτική και οργανωτική ενότητα η οποία έχει επιτευχθεί να καταφέρει να εκφραστεί δυναμικά μέσα στην κοινωνία. Ο τρόπος αυτής της δυναμικής έκφρασης στην κοινωνία είναι πάντοτε η δημιουργία κινημάτων. Εάν θέλουμε να μιλάμε για έναν κινηματικό ΣΥΡΙΖΑ, για έναν ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος θα ριζώσει μέσα στο λαό, μέσα στην εργατική τάξη, μέσα στους εργαζόμενους, μέσα στη νεολαία. Αν παρακολουθήσατε τη συνδιάσκεψη, έκανα τρεις προτάσεις οι οποίες, κατά την άποψή μου, είναι ουσιαστικές. Η μία πρόταση που έκανα ήταν να δημιουργηθεί ένα κίνημα για την ακρίβεια, και κατόπιν επαφής με συλλόγους καταναλωτών κ.λπ. να στηθούν κινητοποιήσεις έξω από τα μεγάλα σούπερ μάρκετ, από τα πολυκαταστήματα, στις γειτονιές κ.λπ. Θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε “κίνημα κατσαρόλας”, “κίνημα καλαθιού της νοικοκυράς”, ή όπως αλλιώς θέλουμε… Επίσης, ένα άλλο κίνημα το οποίο μπορούμε να φτιάξουμε είναι ένα κίνημα για τα Βαλκάνια, ένα κίνημα ειρήνης. Η πρότασή μου λέει –και βέβαια όλα αυτά γραπτά θα μπορούσαν καλύτερα να τεκμηριωθούνε αλλά δεν έχω χρόνο– να μετατρέψουμε τα δύο τριεθνή σημεία, δηλαδή στις Πρέσπες και στον Έβρο, FYROM-Ελλάδα-Αλβανία και Ελλάδα-Τουρκία-Βουλγαρία, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και μέχρι το Σεπτέμβρη, σε τόπους ιδεών. Αυτές οι ιδέες μπορεί να είναι ιδεολογικές, μπορεί να είναι πολιτικές, μπορεί να είναι κινήματα ειρήνης, μπορεί να είναι φεστιβάλ τραγουδιού, συζητήσεις με ταυτόχρονη επαφή με κινήματα από τις αντίστοιχες χώρες με σπάσιμο των συνόρων και πολλά άλλα πράγματα. Δηλαδή κινήματα παντού. Να έρθουμε σε αντιπαράθεση με τις προτάσεις του Συλλόγου Βιομηχάνων για ζώνες διακίνησης εργατικού δυναμικού και να φτιάξουμε εμείς τις δικές μας ελεύθερες ζώνες διακίνησης. Η τρίτη μου πρόταση, με την οποία επιθυμώ να δοθεί μία κίνηση ιδεολογική, μία κίνηση πολιτική, μία κίνηση αναζήτησης, είναι η πρόταση ν’ ανοίξει μία συζήτηση για το σοσιαλισμό στον 21ο αιώνα, αυτό που μας ταλανίζει, μία συνεχής συζήτηση, η οποία να μην έχει τέλος. Να συζητάμε για τον σοσιαλισμό, να συζητάμε για τις δυνάμεις της αλλαγής, για το τι σοσιαλισμό θέλουμε κ.λπ. Πιστεύω επίσης από τώρα και μέχρι και την επόμενη συνδιάσκεψη, επειδή θα έχουμε μπροστά μας και τις ευρωεκλογές, θα πρέπει μετά από συζητήσεις να ξεκαθαρίσουμε και να προχωρήσουμε σε ζητήματα όπως αυτά της Ευρώπης, του Κυπριακού, όπως αυτά των ευρωεκλογών κ.λπ. τα οποία στην προηγούμενη περίοδο, δηλαδή στην περίοδο των προηγούμενων εκλογών λόγω των διαφόρων συνιστωσών και των διαφορετικών θέσεων οι οποίες υπάρχουνε στο ΣΥΡΙΖΑ, μας δημιουργήσανε διάφορα προβλήματα. Είναι γνωστά αυτά, είναι το Μάαστριχτ, είναι η Ευρώπη, είναι διάφορα τέτοια ζητήματα. Αυτά θα πρέπει να δούμε πλατιά μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ. Όμως εγώ επιμένω ότι το κύριο και το βασικό είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να μπει στη γειτονιά. Πρέπει να μπει στο εργοστάσιο, πρέπει να μπει μέσα στο λαό και ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτό το πράγμα είναι να δημιουργήσουμε κινήματα παντού. Ήθελα να πω στον Τσίπρα εκείνη την ημέρα αλλά δεν μ’ αφήσανε, ότι εγώ δεν έχω κανένα πρόβλημα που πήγε στο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ και ήταν εκεί ο Αμερικανός πρέσβης. Έχουμε πολύ δρόμο ακόμα μπροστά μας, και θα ήμουν πολύ πιο ευχαριστημένος εάν ο Αμερικανός πρέσβης έλεγε ότι “εγώ δεν πάω στο συνέδριο αυτό” είτε είναι του ΠΑΣΟΚ είτε είναι οτιδήποτε “επειδή είναι εκεί ο Τσίπρας”. Άρα το πρόβλημά μας δεν είναι αν ο Τσίπρας ή κάποιος από μας θα παρευρίσκεται σε κάποιο συνέδριο ή σε κάποια εκδήλωση ενώ είναι παρών ο Αμερικανός πρέσβης, αλλά εάν εμείς θα είμαστε δυνατοί και υπολογίσιμοι. Τότε μόνο, όταν ο Αμερικανός πρέσβης θα λέει ότι εγώ δεν πηγαίνω στην τάδε εκδήλωση που είμαι καλεσμένος γιατί εκεί υπάρχει ο ΣΥΡΙΖΑ.
Μπάμπης Σαρίδης,
Γιατρός,
ΣΥΡΙΖΑ Σητείας